معماری دوره ساسانیان

معماری دوره ساسانیان
معماری دوره ساسانیان
فهرست ساسانیاننطام اداریفرهنگ و تمدندینهای منشعب از دین زرتشتزبان و خطمعماریعلت غایی آثار هنری در ایران ساسانیشاخصه‌های عملکردی هنرهای اسلامی ایرانیهنر حجاری و کتیبه نویسیگچ بری طاق بستانایوان کوچک و بزرگنقش سوارکاردیوارهای جانبی ایوانصحنه شکارگزارسنگ نگاره دوره قاجارآتشگاه اصفهان طاق کسریایوان مدائن(طاق کسری) در تاریخ
دوره ساسانیان روی کار آمدن اردشیر ساسانی ساسان ، موبدی از دودمان نجبا بود بر آتشکده ی آناهیتا در شهر استخر ریاست داشت . پسرش بابک در شهر خیر در کنار دریاجه ی بختگان حکومت می کرد . بابک پس از ساسان جانشین پدر شد و خود را شاه خواند (208 م) در این تاریخ شهر استخر به دست گوچیهر شاه بازرنگی بود . بازرنگیان در نیسایه که در جهت دیوار های سفیدش در دوره ی اسلامی بیضا نام گرفت ، سلطنت داشتند. چون گوچیهر پادشاه بازرنگی در آن نواحی امیر بزرگ بود ، بابک برای پسرش اردشیر از وی منصب ارگبدی دارابگرد را بگرفت. در سال ( 212م) اردشیر بر گوجهیر قیام کرد و شهر نسا ( بیضا ) را به تصرف در آورد و او را کته و به جای وی نشست. جون بابک درگذشت شاهپور جانشین او شد . میان دو برادر یعنی شاهپور و اردشیر نزاع درگرفت. اردشیر به برادر مهتر خود حسد می برد، اما شاهپور بر اثر اتفاق بمرد و اردشیر در سال 212 میلادر به آسانی جای او نشست سپس اردشیر بر کرمان دست یافت و تا سواحل خلیج فارس پیش رفت. پس از آن شادشاهپور اصفهان را بکشت و روانه ی اهواز شد و سرانجام در جنگ سختی که بین او و اردوان پنجم در هرمزگان درگرفت ، اردوان را شکست داد و با مرگ او سلسله ی اشکانی بر افتاد ( 28 آوریل سال 224م)پس از این نبرد پیروزمندانه به تیسفون آمد و بر تخت نشست. 
معماری در دورة ساسانی هنر معماری نسبت به مجسمه سازی و نقاشی در درجة اول قرار داشت . آثار اولیة معماری ساسانی شباهت بسیاری به معماری دورة پارتی دارد . از بناهای ساسانی در قرن سوم میلادی ، کاخ اردشیر در فیروزآباد است . یکی از آثار دورة ساسانی طاق کسری است که بقایای دربار معروف خسرو اول و دوم در تیسفون می باشد . این طاق اکنون در کناردجله در نزدیکی بغداد در جایی به نام سلمان پاک قرار دارد . در فاصلة یکصد کیلومتری تیسفون قصر دستگرد قرار داشته خسرو دوم پرویز بوده است . دیگر کاخ شیرین است که خسرو دوم آن را برای زن محبوب خود شیرین بنا کرده است و هنوز آثار آن در شهری به نام قصر شیرین باقی است . یکی از جالبترین آثار تاریخی ، غاری است که در صخره ای در طاق بستان کنده اند و شکارگاه خسرو دوم را نشان می دهد . این آثار در مدخل شهر کرمانشاهان هنوز باقی است . یکی از آنها شاپور اول را نشان می دهد که والرین در جلوی او به زانو درآمده و سیریادیس امپراتور جدید روم در حال احترام به پیش شاپور ایستاده است . در غار شاپور نیز مجسمة بزرگی از شاپور اول پیدا شده که اکنون در آن غار برپا است. 
علت غایی آثار هنری در ایران ساسانی  محتوای هنر در ایران باستان - بخصوص در عهد ساسانی - به طور کامل طبقاتی بود و سه مقصد عمده را پی می‌گرفت.  اول آنکه هنرمندان در این دوره پیوسته در عظمت بخشیدن به حکومت ساسانی می‌کوشیدند و - به بیانی دیگر - می توان گفت که «آرمان گرایی در اجرا» سرلوحه خواست هنرمند قرار داشت. مشخص است که در اینجا از آن فردیتِ سیال و خلاق هنرمند اثر و خبری نیست؛ چه او وظیفه دارد تا همگان و همگنان در برابر آنچه او می‌آفریند به حیرت واداشته شوند و به تکریم حکومت بپردازند. به طور یقین، در هنر ساسانی علایق و سلایق گروه محدودی از جامعه لحاظ می‌شد و هنرمندان - به اعتبار اینکه تا چه حد در برآورده‌سازی آمال دربار و حلقه‌های متصل به آن سهم داشته باشند - در برابر نظر و تشویق اربابان قدرت بودند.    معماری ساسانی نیز، با گنبدها و ایوانهای باشکوه و عظیم، در صدد نمایش دادن شکوه و عظمت حکومت بود. این معماری تا حدودی ریشه‌ها و شیوه‌های خود را از معماری هخامنشی و تا حدودی از شیوه‌های هنری و معماری یونان باستان برگرفته بود. از بناهای معروف ‌این دوره می ‌توان به کاخ اردشیر در «فیروزآباد» و قصر پادشاهان ساسانی در «تیسفون» (نزدیکی بغداد) اشاره کرد.

توضیحات بیشتر + دریافت