مبانی نظری تربیت دینی
توضیحات :
مبانی نظری تربیت دینی در قالب Word قابل ویرایش.
تعداد صفحه : 34
بخشی از متن :
تربیت دینی
تعاریف تربیت دینی
تربیت دینی فرایندی است که آدمی را برای نحوه خاصی از حیات (به تعبیر علامه جعفری، حیات معقول) مهیا می سازد. این نحوه زندگی بر مبنای اصول، قواعد و راهبردهای از پیش تعیین شده ای شکل می گیرد که از طریق دین و عقاید و شریعت به آدمی عرضه شده است(بابرو،1390).
تربیت دینی جنبه ای از فرایند تعلیم و تربیت، ناظر به پرورش ابعاد شناختی، عاطفی و عملی متربی از لحاظ التزام او به دینی معین» است(باقری،1389).
دین و عصر تکنولوژی
حضور در عصر تکنولوژی و ارتباط تنگاتنگ آن با زندگی، انسان را از بازگشت به خود و تمایلات فطری و درونی عاجز ساخته و به نوعی از خودبیگانگی و عدم دینداری سوق داده است. فطرت پاک کودک و نوجوان امروز تحت سیطره و تسلط امواج بی دینی قرار گرفته است. ارزش های اسلامی در پی تلاش بی وقفه دشمنان در جنگ نرم مورد بی مهری قرار گرفته اند و باورهای دینی را دست های پنهانی نشانه گرفته است. وجود رسانه های جمعی از قبیل اینترنت و ماهواره عوامل خطر زایی هستند که کودکان و نوجوانان را تهدید می کنند و می توان شاهد کمرنگ شدن مسائل دینی و اخلاقی در جامعه بود. بسیاری از نوجوانان در اثر نا آشنایی با باورهای دینی به بحران های هویتی مبتلا هستند. کودکان و نوجوانان سرمایه های گرانقدر هر ملتی هستد چرا که مسئولیت های فردای هر کشور را عهده دار خواهند شد. سلامت دینی و اخلاقی این قشر از جامعه تضمین کننده سلامت جامعه فرد است و تلاش در جهت شناخت و تقویت و رشد باورها وارزش های دینی و مذهبی در میان نوجوانان تامین کننده سلامت جامعه است. از این رو، دینداری در عصر ما، یک ضرورت است. ایمان راستین، ستونی محکم و تکیه گاهی امن، برای همه است تا در حوادث و اتفاقات به آن تمسک شده و از گمراهی نجات پیدا کنند. کسی که ایمان ندارد مانند غریقی است که مدام در دریای متلاطم اسیر تردید و بلاتکلیفی است و هر روز و هر ساعت به عقیده و نظریه ای متوسل می شود تا شاید از این مهلکه نجات یابد. تقویت دین به خصوص در نسل نوجوان و جوان به کنترل اضطرابات درونی که از خصوصیات این سنین است کمک می کند. دین، کنترل فرد را در برابرآلودگی ها و گناهان افزایش داده و با متوجه کردن افراد نسبت به وظایف خود و تحت ضابطه قرار دادن روابط انسانی و اجتماعی ،نقشی اساسی در تربیت دارد. تقویت تمایلات دینی در عصر حاضر به چند دلیل دارای اهمیت است:
1) افزایش تبلیغات مسموم و زهر آگین علیه اسلام
2) سوء استفاده از نام دین برای وارد کردن القائات نادرست در مردم
3) وجود تمایل شدید به بی قیدی و آزادی بی قید و شرط
4) افزایش خطر اعتیاد به صورت همه جانبه (نصیری و دیگران، 1390).
یکی دیگر از دلایل اهمیت دادن به درونی کردن و تثبیت باورهای دینی، وجود و گسترش فرقه های گوناگون و کاذب در جوامع امروز است. بنابراین شناخت و کسب معرفت، تامل و تفکر، رشد و پرورش و از همه مهم تر تثبیت ارزش های اسلامی، یک نیاز جدی و حیاتی است.
مراحل شکل گیری تربیت دینی
گلدمن، مراحل توانایی کودکان و نوجوانان در فهم دینی را بر اساس تئوری پیاژه و با انجام مطالعه ای بر چگونگی دریافت کودکان و نوجوانان از برخی تصاویر مذهبی و داستان های کتاب مقدس به سه دوره تفکر مذهبی شهودی، تفکر مذهبی عینی و دوره تفکر انتزاعی تقسیم کرده است. به عقیده دکتر حسین لطف آبادی بنیان رشد دینی، نه فقط رشد شناختی بلکه اساسا انگیزش درونی فرد برای کشف معنای زندگی و معنادار کردن زندگی، برای رساندن خویش به کمال و برای یگانه شدن با تمامیت و وحدت هستی است. فهم واقعی تربیت دینی نه فقط با یافته های دانش روانشناسی بلکه با تلفیق این یافته ها با محکمات دینی و فلسفه و عرفان میسر است.تربیت دینی ارتباط مستقیم با ویژگی های عمومی جنبه های رشد آدمی (یعنی رشد زیستی، رشد شناختی، رشد عاطفی، رشد اخلاقی و رشد اجتماعی- فرهنگی) داشته و در ارتباط متقابل با رشد صورت می گیرد و امری تدریجی است که در دوره هایی از زندگی سرعت بیشتر و کیفیت پیچیده تری پیدا می کند. این نوع تربیت، فرایند ی مداوم و تراکمی است، حالتی کلی دارد و همراه با تفاوت های فردی است. انعطاف پذیر و قابل تغییر است و در شرایط اجتماعی-فرهنگی هر فرد شکل می گیرد. هر چهار جنبه اساسی رشد، یعنی جنبه های زیستی، شناختی، عاطفی و اجتماعی- فرهنگی از رشد آدمی، با تربیت دینی او کاملا ارتباط دارد. به همین جهت نمی توان صرفا نظر پیاژه را که تمام تاکید خود را برجنبه شناختی متمرکز ساخته است ،برای تحلیل و تبیین چگونگی رشد دینی و باورهای مذهبی پذیرفت. این استاد روانشناسی در مقاله خود تحت عنوان روانشناسی رشد اخلاقی، ارزشی و دینی در نوجوانی و جوانی با توجه به مهمترین نظریه های روانشناسی رشد، با بهره گیری از فلسفه واقع بینی و خردگرایی و با تکیه بر جوانب مشترک و محکمات ادیان الهی و مخصوصا با استفاده از فلسفه و عرفان اسلامی-ایرانی، هفت دوره در فرایند رشد و تربیت دینی را از کودکی تا دوره پختگی زندگی بزرگسالی، در نظر گرفته است. نگرش فرضیه ای او به مراحل رشد دینی به شرح زیراست:
1) ایمان شهودی و تقویتی (تا هفت سال) شامل: درجه امنیت پایه ای روانی/ چگونگی تقویت در کارهای خوب و بد و یادگیری های اولیه /تفکر شهودی ابتدایی و پیش عملیاتی/ درهم آمیختگی خیال و واقعیت/ شکل گیری وجدان اولیه
2) ایمان افسانه ای و جزمی (?تا ?? سالگی): رشد تفکر عینی و تفکر کلی اجمالی / تمیز فاصله واقعیت و خیال / تصور جزیی درباره واقعیتها / افسانهسازی با کمک عینیات / جزمینگری درباره اندیشههای دینی / باور به پاداش و مکافات عینی
3) ایمان ترکیبی و الگویی (?? تا ?? سالگی): تفکر انتزاعی درباره مفاهیم مذهبی / نظام دادن به عقاید دینی / اثبات شخصیت خویش با کمک باورهای مذهبی / پیروی از سرمشقهای دینی / درهمآمیختگی ایمان دینی با عواطف نوجوانی
4) ایمان فردی شده و استدلالی (?? تا ?? سالگی): استدلال عقلی به عنوان پشتوانه ایمان دینی / مقایسه طرز فکرهای دینی و انتخاب راه مخصوص به خود / شیفتگی به ارزشهای دینی و فرهنگی / الگوبرداری از سرمشقهای دینی / کمالطلبی و جستجوی معنای زندگی / فراگیری معانی و رفتارهای دینی از دوستان
5) ایمان ترکیبی و پویا (نیمه دوم جوانی تا میانسالی): فراتر رفتن از منطق و استدلال در فهم دین / تفکر ما بعد صوری و ترکیب کردن استدلال با شهود و تجربه دینی شخصی / یافتن وحدت در درون تناقضها / آزاد کردن خود از تعصبات و قید و بندهای عامیانه / باور و اتکاء واقعی به خداوند و روح جاودان هستی
6) ایمان هماهنگی با جهان طبیعی و انسانی (میانسالی و پس از آن): یافتن جایگاه خود در جهان / یگانه شدن با قوانین هستی / حرمت گذاشتن به تمام انسانها و اتحاد معنوی با دیگران / هماهنگ کردن زندگی با حیات دینی و معنوی / استدلال دیالکتیکی و رشد قدرت اخلاق / هماهنگ کردن دریافتهای علمی و فرهنگی و فلسفی و عرفانی .
7) ایمان یگانه شدن با حق و وحدت وجود (دوره پختگی و کمال رشد): نظام اعتقادی اشراقی متعالی / مشاهده حقیقت و خیر و جمال در تمام وجود / تجربه کردن حقیقت هستی در همه چیز / روشنی بخشیدن به حیات معنوی در عالم انسانی / پیوستن به جاودانگی وجود (همان منبع، ??).
فهرست مطالب :
تربیت دینی
تعاریف تربیت دینی
دین و عصر تکنولوژی
مراحل شکل گیری تربیت دینی
راهکارهای فرهنگ سازی دینی
ضرورت توجه به تربیت دینی
علل و آثار دین گریزی جوانان
اهمیت انتقال و نهادینه کردن مفاهیم دینی
راه های دریافت مفاهیم دینی و پرورش نسل نو
تربیت دینی در کودکان و نوجوانان
